Dach jest jednym z najważniejszych elementów konstrukcyjnych każdego budynku. Łączy w sobie szereg funkcji praktycznych oraz estetycznych. Odpowiada za zabezpieczanie wnętrza domu przed opadami, zanieczyszczeniami oraz niesprzyjającymi warunkami atmosferycznymi. Ochrania tym samym przed deszczem, śniegiem, ulewami oraz nadmiernym nasłonecznieniem. W dzisiejszym artykule wyjaśnimy, jak zbudowana jest więźba dachowa i w jaki sposób łączyć jej poszczególne elementy.
Jak jest zbudowana więźba dachowa?
Jest to konstrukcyjny szkielet ciesielski, na którym spoczywa cały ciężar połaci dachowej. W Polsce do jej wykonania na ogół stosuje się tarcicę suszoną z drzewa iglastego. Składa się głównie z:
- krokwi,
- belki stropowej,
- murłaty,
- płatwi,
- jętek.
Więzary to główny element budujący więźbę dachową. Mają kształt połączonych ze sobą trójkątów. Odznaczają się maksymalną funkcjonalnością. Dzięki temu, że działa na nie wiele zmiennych obciążeń, zachowują niezbędną sztywność. Podstawę konstrukcji stanowią murłaty o kwadratowym przekroju poprzecznym. Przeważnie są montowane na ścianie nośnej budynku.
To właśnie na nich opierają się krokwie, czyli skośne belki, biegnące od murłaty aż do kalenicy (szczytu dachu). W zależności od projektu można zastosować także belki stropowe, które montowane są prostopadle do murłaty. Wiele osób decyduje się przy tym na dodatkowe wprowadzenie jętek. Są to poziome belki dodatkowo stabilizujące krokwie. Pozwala to na maksymalne usztywnienie więzarów. Płatew natomiast montowana jest równolegle do kalenicy dachu. Jej głównym zadaniem jest przeniesienie obciążenia na poprzeczne układy nośne.
Współcześnie spotykamy głównie konstrukcję krokwiową, krokwiowo-jętkową oraz płatwiowo-kleszczową. Rodzaj więźby dachowej zależeć będzie przede wszystkim od projektu bryły. Kluczowe znaczenie ma planowany kształt dachu oraz rozmiary zewnętrzne domu.
Jakie są złącza ciesielskie w konstrukcjach dachowych?
Poszczególne części konstrukcji dachowej muszą zostać odpowiednio połączone przy pomocy łączników ciesielskich. Jedynie prawidłowe zespolenie belek pozwoli na zachowanie maksymalnej funkcjonalności dachu. Należy pamiętać, iż spoiwa nie powinny negatywnie oddziaływać na wytrzymałość drewna. Jednocześnie nie mogą sięgać głębiej niż na 1/3 wysokości przekroju elementów. Podstawowy podział złączeń ciesielskich obejmuje:
- złącza wzdłużne, produkowane w wariancie poziomym i pionowym,
- złącza poprzeczne pod kątem prostym i ukośnym,
- złącza narożne,
- złącza na wrąb pod kątem.
Głównym zadaniem złączy wzdłużnych jest łącznie elementów na długość. Najczęściej stosowane są podczas montażu podwalin, płatwi oraz murłat. Jednym z typowych sposobów łącznia pozostaje styk ukośny lub klinowy. Pionowe słupy można połączyć przy tym techniką na zakładkę lub zwidłowanie. Złącza poprzeczne umożliwiają natomiast zespolenie części konstrukcyjnych pod kątem. Ten rodzaj spoin spotkamy między innymi we wrębach wzajemnych i krzyżowych. Są stosowane także do tworzenia tzw. jaskółczego ogona.
Złącza ciesielskie narożne wykorzystuje się podczas łączenia dźwigających elementów krokwi. Warto zaznaczyć, iż każdy łącznik zostaje dodatkowo wzmocniony akcesoriami, takimi jak kołki, śruby i klamry. Mają one na celu zmniejszenie ryzyka przesuwanie się poszczególnych części względem siebie.
Metalowe łączniki do więźb dachowych
Jeśli nie jesteś pewien, czym skręcać więźbę, możesz postawić na metalowe okucia. Są to elementy wykonane z ocynkowanej grubej blachy stalowej. To nowoczesne rozwiązanie umożliwia prosty montaż, dzięki obecności otworów na gwoździe, śruby oraz wkręty. Odznaczają się mocnym i precyzyjnym łączeniem poszczególnych części drewnianych. Pozwalają przy tym zmniejszyć zużycie drewna nawet o 30%.
Oferta okuć ciesielskich jest wyjątkowo bogata. Do najpopularniejszych rozwiązań należą kątowniki, przeznaczone do prostopadłego łączenia dwóch elementów. Mogą być wykorzystywane zarówno podczas pierwszego montażu, jak i do wzmacniania istniejących konstrukcji. Dostępne są w wielu rozmiarach, dedykowanych do różnorodnych części. Podczas wykonywania więźby dachowej stosuje się również płytki perforowane, złącza krokwiowe, łączniki pierścieniowe oraz wsporniki belek.
Jaki łącznik do więźby dachowej wybrać?
Wybór odpowiedniego łącznie pozostawić najlepiej doświadczonym cieślom. Podczas doboru łączeń należy uwzględnić szereg czynników, do których należy między innymi rodzaj stosowanej konstrukcji oraz odporność na działanie wiatru. Przy produkcji więźby dachowej przeważnie wykorzystuje się systemowe złącza ciesielskie, które wykazują odporność w granicach od 10-15 kN.
Ważnym czynnikiem jest także stworzenie takiego połączenia krokwi z murłatą, które przeciwstawi się działającym siłom rozporowym. W dzisiejszym budownictwie najczęściej spotykamy się z łączeniem tradycyjnych ciesielskich łączników z nowoczesnymi metalowymi okuciami. Umożliwiają one zachowanie optymalnych parametrów przy jednoczesnym zachowaniu komfortu pracy.